Liệu Làn Nhanh (Express Lanes) Silicon Valley Có Giải Quyết Được Tình Trạng Kẹt Đường Không?

San José, ngày 19 tháng 8, 2025 – Cơ quan giao thông VTA của Silicon Valley đang tìm cách tăng doanh thu từ làn đường nhanh (express lanes) trên xa lộ. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng họ sẽ tiết kiệm tiền và giảm ùn tắc hơn khi đầu tư vào hệ thống giao thông công cộng.

VTA là cơ quan điều hành giao thông công cộng và quản lý ùn tắc của Quận Santa Clara, chịu trách nhiệm giám sát các xa lộ trong quận cũng như hệ thống xe buýt và tàu điện nhẹ. Khi cơ quan này đang phải đối mặt với tình trạng thâm hụt ngân sách kéo dài nhiều năm, các quan chức đang tìm cách đa dạng hóa các nguồn thu. Hội đồng quản trị đã phê duyệt một kế hoạch chi tiêu cho một đoạn làn đường nhanh vào tháng Tư, trong đó dành ra khoảng 1 triệu đô la mỗi năm để hỗ trợ chi phí vận hành giao thông công cộng bắt đầu từ năm 2028.

Casey Emoto, Giám đốc kỹ thuật của VTA, cho biết cơ quan này đã từng bước lắp đặt các làn đường cao tốc thu phí (express lanes) trên các xa lộ khắp Quận Santa Clara kể từ năm 2012, khi cơ quan khai trương nút giao làn cao tốc giữa Xa lộ 237 và Xa lộ Liên tiểu bang 880.

Đối với hầu hết các xa lộ, cơ quan này đang chuyển đổi các làn đường ưu tiên dành cho xe đi chung (carpool lanes) hiện có thành làn đường cao tốc thu phí (express lanes). Tuy nhiên, ông Emoto cho biết họ đang xem xét việc mở rộng một đoạn Xa lộ 101 để bổ sung thêm làn cao tốc thứ hai từ đường Dunne Avenue đến ranh giới Quận San Mateo.

“Tôi nghĩ việc này mang lại rất nhiều lợi ích,” ông Emoto nói với San José Spotlight. “Nó giúp đưa nguồn tiền về cho giao thông công cộng nhanh hơn so với cách thông thường.”

Kinh phí cho dự án này không ổn định, vì vậy các làn đường đang được xây dựng theo từng giai đoạn. Giai đoạn tiếp theo bao gồm nút giao giữa Xa lộ 101 và Xa lộ 85, mà theo ông Emoto, sẽ hoàn toàn đi vào hoạt động trong vòng hai năm tới. Hiện cơ quan này đang xây dựng một kế hoạch chiến lược cho dự án, đã được Ủy ban Cố vấn Công dân xem xét vào thứ Năm và sẽ được trình bày tại cuộc họp Hội đồng VTA vào tháng Mười.

Trong khi sự quan tâm đến các làn đường thu phí (express lanes) ngày càng tăng do tiềm năng tạo doanh thu, thì mục đích chính của chúng vẫn là công cụ quản lý tắc nghẽn giao thông. Một phát ngôn viên của VTA cho biết express lanes giúp giảm thời gian di chuyển đến 20 phút vào giờ cao điểm.

“Bạn có thể đưa nhiều người đến nơi họ muốn đến hơn, bao gồm cả những người lái xe một mình, đi chung xe, xe trung chuyển (vanpool) và xe gắn máy,” Emoto chia sẻ với San José Spotlight.

Tuy nhiên, sự tiết kiệm thời gian đó có thể phải trả giá bằng tình trạng kẹt xe nhiều hơn đối với những người đi lại khác. Shams Tanvir, trợ lý giáo sư ngành kỹ thuật xây dựng dân dụng và quản lý kỹ thuật xây dựng tại Đại học Bang Long Beach, đồng thời là nhà nghiên cứu tại Viện Giao thông Mineta, cho biết về lý thuyết, express lanes hoạt động bằng cách khuyến khích tài xế tránh đi vào giờ cao điểm. Nhưng trên thực tế, hầu hết người đi làm bằng xe không thể chọn giờ đi, và những người không đủ khả năng trả phí thì lại bị mắc kẹt trong tình trạng giao thông tồi tệ hơn.

Một lợi ích tiềm năng khác của express lanes là phí thường được giảm hoặc miễn cho người đi chung xe. Tuy nhiên, Tanvir cho biết bản thân express lane thường không đủ để khuyến khích mọi người đi chung xe, và tài xế cần có thêm động lực khác để việc này trở nên thực tế hơn.

“Cách nó hoạt động là tăng mức phí để hạn chế số người lái xe, và ai sẽ bị ảnh hưởng? Chính là những người bị tác động trực tiếp đến túi tiền của họ,” Tanvir nói với San José Spotlight.

Harry Neil, thành viên ủy ban cố vấn công dân, cho biết ông không tin rằng express lanes là giải pháp đúng đắn để cải thiện tắc nghẽn hay là một nguồn doanh thu tốt, đặc biệt nếu VTA mở rộng Xa lộ 101. Nghiên cứu cho thấy việc mở rộng xa lộ không làm giảm giao thông, và Neil cho rằng lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ việc gia tăng xe cộ sẽ đi ngược lại các mục tiêu về khí hậu của VTA.

Ông cho rằng phần kinh phí đóng góp cho giao thông công cộng không đáng để đánh đổi với tác động tiêu cực đến môi trường, đặc biệt vì theo luật tiểu bang, nguồn thu này chỉ được phép sử dụng trong hành lang xa lộ nơi nó được tạo ra. Để hệ thống xa lộ của quận hạt thực sự có thể chi trả cho giao thông công cộng địa phương, ông gợi ý VTA có thể xem xét việc thu phí trên tất cả các xa lộ nơi có các lựa chọn giao thông công cộng hợp lý.

“Nếu chúng ta thực sự nghiêm túc về tác động của mình đối với khí hậu, nếu chúng ta thực sự muốn chuyển dịch thói quen đi lại từ xe cá nhân sang giao thông công cộng, thì chúng ta nên áp dụng thu phí tất cả các làn trên những tuyến xa lộ có hệ thống giao thông công cộng chất lượng cao,” Neil chia sẻ với San José Spotlight.

Tuy nhiên, Tanvir tỏ ra do dự về việc quá tập trung vào giao thông công cộng trong bối cảnh xã hội Mỹ vốn chịu ảnh hưởng nặng nề của văn hóa xe hơi. Ông cho rằng các làn đường thu phí có thể giúp giảm tắc nghẽn nếu được triển khai một cách hợp lý.

“Giao thông công cộng là chìa khóa, đó là cách chúng ta sẽ giải quyết vấn đề về lâu dài. Nhưng làm thế nào để thay đổi lối sống phụ thuộc vào ô tô của người dân và giúp họ dần từ bỏ xe hơi?” Tanvir chia sẻ với San José Spotlight. “Chúng ta cần một cách tiếp cận cân bằng.”

Liên lạc B. Sakura Cannestra tại sakura@sanjosespotlight.com hoặc @SakuCannestra trên X.

[Nguồn: https://sanjosespotlight.com/can-silicon-valley-express-lanes-end-traffic-congestion/]