Opinion: Citizenship Is the Shield — And Responsibility We Cannot Ignore Quan Điểm: Quốc tịch là tấm khiên — Và cũng là trách nhiệm mà chúng ta không thể bỏ qua

__ENGLISH

Across the country, headlines are emerging about Southeast Asian and Vietnamese refugees facing deportation — people who have lived in the United States for decades, built families here, and suddenly find themselves at risk of being sent back to a country they barely remember.

It’s a painful story to read. It’s easy to feel sympathy for anyone who came here seeking safety, worked hard, and tried to rebuild a life after war. But it’s also a reminder that in America — compassion and law coexist, and sometimes collide.

The Line Between Compassion and Responsibility

Let’s be honest: many of us in the Vietnamese community came to this country with very little. We learned English late. We took jobs far below our education level. We survived, we worked, we adapted. And through all those struggles, America gave us something priceless — a chance.

But that chance comes with responsibilities. Becoming a U.S. citizen isn’t just a piece of paper; it’s a final step — the one that turns opportunity into security.
For permanent residents, especially refugees, citizenship is what protects you completely under U.S. law. Without it, you remain vulnerable — even after 30 or 40 years.

That’s what’s happening now. Some of those being deported made mistakes decades ago — maybe a fight, a theft, a youthful crime, or simply falling in with the wrong crowd. They served their time, changed their lives, raised families, and believed the past was behind them. But under immigration law, old convictions never disappear if you never became a citizen.

So when ICE reviews those old records, the law doesn’t ask whether someone is now a good father or grandmother. The law simply sees a “non-citizen with a deportable offense.”

And that’s harsh. But it’s also legal.

The Human Side We Can’t Ignore

We can’t talk about this only in legal terms. For the people being deported — often Vietnamese, Cambodian, Lao, or Hmong refugees — this is more than paperwork.
It’s being torn from your children, your home, your community.
Some came here as kids and have no memory of the country they’re being sent back to.

You can feel the heartbreak in their stories. A man in Oakland who has lived here since 1986 now faces deportation to Vietnam — a place he left as a toddler.
A Cambodian grandmother in Stockton, who has been a legal resident since 1985, is told she must leave because of a 30-year-old conviction.

It’s human tragedy — and yes, it deserves empathy. But at the same time, we have to tell the truth: The United States gave all of us a path to citizenship.
It’s not easy, but it’s there. And we have to take that responsibility seriously.

Lessons for Our Community

It’s too late for some — but not for others. If you or someone you know is still a permanent resident, this is the time to act. Don’t wait until the law catches up.
Don’t assume “green card forever” means safety forever. Even a small mistake, a misunderstanding, or an old record can one day come back.

Citizenship takes effort — forms, tests, fees — but it also gives you something no one can take away: permanence. Once you’re a U.S. citizen, you’re part of the nation fully. You vote, you belong, and you cannot be deported.

We, as a community, must stop seeing the citizenship process as optional.
It is the finish line of the immigrant journey. It’s what turns survival into stability.

Compassion and Clarity

Let’s be compassionate — but also honest. Some people are suffering right now because they didn’t know, didn’t try, or didn’t finish. That’s sad, and we can feel for them. But for those of us still here, we have a choice to learn from it. We can protect our families by doing what they couldn’t or didn’t do.

Because the law may not bend for emotion, but it respects action. And citizenship — the small act of taking an oath — is what transforms you from a visitor with permission into a citizen with rights.

Our Message to Vietnamese Americans

The Vietnamese community has come too far to let fear, language, or misunderstanding keep us unprotected. If you hold a green card, start your citizenship process now. If your parents are permanent residents, help them apply.
If your neighbor doesn’t know how, guide them.

We can’t change the past for those being deported — but we can change the future for those still here.

Because at the end of the day, sympathy doesn’t protect you — citizenship does.

__VIETNAMESE

Những ngày gần đây, nhiều bản tin tại Hoa Kỳ nói về việc một số người gốc Đông Nam Á — trong đó có cộng đồng người Việt — đang đối mặt với lệnh trục xuất, dù họ đã sống ở Mỹ hàng chục năm, có gia đình, con cái, và cuộc sống ổn định tại đây.

Đó là những câu chuyện khiến ai cũng cảm thấy thương cảm. Nhiều người đến Mỹ với hai bàn tay trắng, mang trong mình ký ức chiến tranh và khát vọng an toàn. Họ đã làm việc chăm chỉ, nuôi dạy con cái, và góp phần xây dựng đất nước này. Nhưng đồng thời, những câu chuyện ấy cũng nhắc nhở chúng ta rằng ở Mỹ — luật pháp và lòng trắc ẩn luôn tồn tại song song, và đôi khi xung đột nhau.

Giữa lòng thương cảm và trách nhiệm

Chúng ta phải thẳng thắn nhìn nhận: Nhiều người trong cộng đồng Việt Nam đến Mỹ với rất nhiều khó khăn. Họ phải học tiếng Anh từ đầu, làm những công việc vất vả, chật vật nuôi con ăn học. Và nước Mỹ đã trao cho họ một cơ hội — một cơ hội để bắt đầu lại.

Nhưng cơ hội luôn đi kèm với trách nhiệm. Việc trở thành công dân Hoa Kỳ không chỉ là tờ giấy chứng nhận. Đó là bước cuối cùng biến “cơ hội” thành “an toàn”. Với người có thẻ xanh, đặc biệt là những người đến theo diện tị nạn, quốc tịch chính là tấm khiên pháp lý bảo vệ họ trọn vẹn.

Nếu không trở thành công dân, mình vẫn là “người được phép ở lại” — và điều đó có nghĩa là vẫn có thể bị mất quyền ở lại bất kỳ lúc nào nếu vi phạm luật.

Nhiều người bị trục xuất hiện nay từng phạm lỗi từ hàng chục năm trước — đánh nhau, trộm cắp, hay đơn giản là những sai lầm tuổi trẻ. Họ đã chịu án, đã thay đổi, có gia đình, có công việc, và tưởng rằng quá khứ đã khép lại.
Nhưng theo luật di trú Hoa Kỳ, hồ sơ phạm tội cũ vẫn có thể bị xem xét lại nếu người đó chưa nhập quốc tịch.

Vì thế, khi cơ quan ICE xem lại hồ sơ, luật pháp không hỏi mình đã làm lại cuộc đời thế nào, mà chỉ hỏi: “Mình có phải là công dân Mỹ không?”
Nếu câu trả lời là “chưa”, thì luật vẫn có thể áp dụng.

Khía Cạnh con người của câu chuyện

Đằng sau mỗi lệnh trục xuất là những bi kịch. Là người cha đã sống ở Oakland từ năm 1986, nay bị yêu cầu quay lại Việt Nam — nơi ông rời đi khi mới hai tuổi.
Là người mẹ ở Stockton, từng nhận thẻ xanh năm 1985, giờ đối diện lệnh trục xuất vì một bản án cũ hơn 30 năm trước.

Đó không chỉ là thủ tục pháp lý — mà là nỗi đau thật. Bị tách khỏi con cái, mất mái ấm, mất cộng đồng. Không ai muốn chứng kiến điều đó, đặc biệt trong cộng đồng người Việt, nơi gia đình là tất cả.

Nhưng song song với lòng thương, chúng ta cũng phải nhìn nhận sự thật:
Nước Mỹ đã cho chúng ta con đường nhập quốc tịch. Nó không dễ, nhưng nó có thật. Và chúng ta phải chủ động đi hết con đường đó.

Bài học cho cộng đồng người Việt

Vẫn còn kịp — với những người đang cầm thẻ xanh, đây là lúc phải hành động.
Đừng đợi đến khi luật pháp gõ cửa. Đừng nghĩ rằng “thẻ xanh vĩnh viễn” nghĩa là “an toàn vĩnh viễn”.

Thủ tục nhập quốc tịch có thể tốn công, mất thời gian và chi phí, nhưng bù lại, bạn có được quyền ở lại mãi mãi. Một khi đã trở thành công dân Mỹ, bạn không thể bị trục xuất. Bạn có quyền bầu cử, quyền tiếng nói, và quyền được bảo vệ.

Đã đến lúc cộng đồng chúng ta nhìn việc nhập quốc tịch không còn là “lựa chọn tùy ý” mà là bước hoàn tất hành trình di dân. Đó là lúc “tạm trú” trở thành “quê hương thật sự.”

Lòng thương phải đi cùng sự sáng suốt

Chúng ta có thể cảm thông cho những người đang chịu hậu quả hôm nay — họ xứng đáng được thấu hiểu. Nhưng đồng thời, chúng ta cũng phải học từ chính những câu chuyện ấy. Không thể để thêm ai trong cộng đồng rơi vào tình cảnh tương tự chỉ vì chần chừ hay sợ hãi.

Luật pháp không phân biệt cảm xúc, nhưng luôn tôn trọng hành động.
Và hành động đúng đắn nhất lúc này — là giúp người thân, bạn bè, hàng xóm hoàn thành bước cuối cùng: trở thành công dân Mỹ.

Thông điệp gửi đến cộng đồng người Việt

Chúng ta đã đi quá xa để có được ngày hôm nay — đừng để nỗi sợ hay rào cản ngôn ngữ khiến mình mất quyền bảo vệ chính mình. Nếu mình đã có thẻ xanh, hãy bắt đầu tiến trình nhập quốc tịch. Nếu cha mẹ, người thân của mình chưa làm, hãy giúp họ. Nếu hàng xóm chưa biết cách, hãy hướng dẫn họ.

Chúng ta không thể thay đổi quá khứ của những người đang bị trục xuất.
Nhưng chúng ta có thể thay đổi tương lai của những người vẫn còn ở lại.

Vì cuối cùng, lòng thương không bảo vệ mình — quốc tịch mới là tấm khiên bảo vệ mình.