Thuế bán hàng chồng chất, dịch vụ trì trệ

Sự thịnh vượng của Thung lũng Silicon đã mang đến cho các nhà lãnh đạo địa phương một công cụ dễ dàng: tăng một chút thuế bán hàng ở đây, tăng thêm ở kia, và hứa rằng lần này số tiền sẽ giải quyết được vấn đề. Đề xuất mới nhất — một loại thuế bán hàng toàn quận hạt dành cho y tế, hiện đang được chuẩn bị đưa vào lá phiếu — tiếp tục y theo khuôn mẫu đó. Các quan chức Quận Hạt Santa Clara đang chuẩn bị một biện pháp nhằm bù đắp sự thiếu hụt ngân sách trong hệ thống bệnh viện công. Cùng lúc đó, Chính quyền Tiểu bang đang xúc tiến SB 63, dự luật khu vực “Keep Transit Alive”, cho phép một loại thuế bán hàng nửa xu trong cuộc bầu cử tháng 11/2026 tại nhiều quận hạt trong Vùng Vịnh, trong đó Santa Clara đủ điều kiện tham gia.

Nếu chồng thuế y tế của quận hạt lên SB 63, kết quả thật rõ rệt: cư dân ở một số nơi trong quận hạt sẽ phải trả hơn 10% thuế bán hàng. Thành phố Campbell hiện đã ở mức 9,875% sau khi cử tri thông qua tăng thuế năm 2024; cộng thêm 0,5% từ SB 63 và 0,625% thuế y tế đề xuất, con số sẽ lên đến 11%. San Jose hiện là 9,375%; cộng thêm 0,5% sẽ thành 9,875%, và nếu thêm 0,625% thuế y tế của quận thì sẽ vượt quá 10%. Thuế bán hàng 10% đồng nghĩa thêm 100 đô la vào mỗi giao dịch 1.000 đô la — gánh nặng đè nặng lên những người thu nhập thấp.

Điều này không xảy ra ngẫu nhiên. Trong thập kỷ qua, quận đã gia hạn hoặc thêm nhiều tầng thuế: Measure A năm 2012 (một phần tám xu cho dịch vụ quận hạt), Measure B năm 2016 (nửa xu cho VTA, bắt đầu thu năm 2017). Các thành phố cũng chồng thêm thuế địa phương của riêng mình. Mỗi lần đều được quảng bá là nhỏ hoặc tạm thời. Nhưng tổng cộng thì không hề nhỏ cũng chẳng tạm thời.

Điều đáng chú ý là hiện tượng “trượt thuế” này diễn ra trong bối cảnh dân số đình trệ. Dân số Quận Santa Clara quanh quẩn ở mức 1,9 triệu người suốt gần một thập kỷ, gần như không tăng từ năm 2010. Thế nhưng gánh nặng thuế vẫn leo thang. Ngân sách quận đã phình to — từ khoảng 4 tỷ đô năm 2012 lên gần 14 tỷ đô hiện nay — mà dịch vụ không cải thiện tương xứng. Đường sá vẫn đầy ổ gà. Số người đi xe VTA và Caltrain vẫn thấp hơn trước năm 2019, dù trợ cấp vận hành ngày càng tăng. Dịch vụ y tế, đặc biệt tại Valley Medical Center, vẫn căng thẳng vì chờ đợi lâu và thiếu nhân sự trầm trọng. Công chúng vẫn trả nhiều hơn nhưng kết quả chẳng mấy cải thiện.

Phản ứng quen thuộc của lãnh đạo quận: thêm thuế, chứ không phải quản lý tốt hơn. Họ đã đưa ra các biện pháp vào năm 2019, 2020 và nay là 2025, bất chấp sự hoài nghi của cử tri về cách sử dụng ngân quỹ. Năm 2019, một đề xuất tăng 5/8 xu thất bại vì không đủ sự ủng hộ trong Hội đồng Giám sát. Năm 2020, một loại thuế cứu trợ COVID-19 cũng không đủ phiếu thuận. Nhưng quận hạt vẫn kiên trì, quay lại cùng công cụ thuế lũy thoái, với hy vọng sự mệt mỏi của dân sẽ đồng nghĩa với chấp nhận.

Thuế bán hàng cao chỉ là một mảnh ghép trong bức tranh khủng hoảng chi phí sinh hoạt đang đè nặng lên cư dân Quận Santa Clara. Giá xăng khoảng 5 đô/gallon thuộc hàng cao nhất trên toàn quốc. Hóa đơn tiện ích đã tăng khoảng 30% từ năm 2020 do các biện pháp phòng cháy rừng và nâng cấp lưới điện. Bảo hiểm và các loại phí cũng leo thang. Tất cả cộng dồn đã khiến nhiều cư dân lâu năm rời bỏ quận hạt.

Dường như, các lãnh đạo Quận Hạt Santa Clara đang coi làn sóng công nghệ như một tấm chi phiếu trống. Không có sự tăng trưởng dân số để biện minh cho việc tăng thu, cũng không có cải thiện rõ rệt về dịch vụ, cư dân có lý do chính đáng để đặt câu hỏi về ưu tiên của quận hạt. Khi cuộc bầu cử tháng 11/2025 đến gần, cử tri sẽ phải chọn: chấp nhận thêm một đợt tăng thuế nữa, hay đòi hỏi trách nhiệm giải trình cho hàng tỷ đô đã được thu. Ở một nơi nổi tiếng với đổi mới sáng tạo, đã đến lúc chính quyền cũng phải đổi mới — bằng cách sống trong khả năng của mình thay vì vắt kiệt người dân.

Theo dõi Opportunity Now trên Twitter @svopportunity

[Nguồn: https://www.opportunitynowsv.org/blog/stacked-sales-taxes-stagnant-services-PX8uC]